In Nuth woare et waal neet de 'roaring twenties' van de groeete staee gewaes, meh toch woar hiej de nuuje tied van noa dn ieesjte waereldoarlog waal te mirke.
 |
| Lewie Criens brach de zendesj |
Et woert al gezag: Lewie Criens brach de zendesj van wiet weg in de hoezer en de plaate mit de meziek van operettes en van films sjpieelde karresel in gans get jong en neet miee zoee jong köpkes. Et woar gedoa mit de sjtilte. Binne tieen joar woar de waereld verangerd.
 |
| et patrenaat mit e gebuuke dr vuur |
De oetveuringe van et Zuid-Limburgstenieel woare hoeegtepunte. Ein van de beste sjpieelesj woar Wim Sjaffesj oet Nuth. 0f ze doer heum zoee dök noa Nuth koome?
Vier, mèsdeenesj, woare drop oet om menier pesjtoer zoee wiet te kriege dat ter zien dieke buuesj oet de tesj van dn toog trok en vuur òs allenei betaalde.
Ich herjnner mich Sjeilok de Juud van Venetie. Dae is mich es sjrikbeeld biej geblieeve, want et woerd Juud woar toch al e sjeldwoerd (nötte Juud) en de kirk haw oach ieeder joar de gow-waek mit et liejesverhoal en de kruutswaeg, en dan nog òs sjoeel mit de biebelverhoale. Dat allemoal wirkt op jong luuj in.
Netuurlek woert dat laater, ich bedoel doer dn oarlog mit de Juudemoarde, waal angesj. Doew zooge vr dat Juude gein absjtrakte waezes woare, meh luuj van vleisj en blood, wiej vr zelf.
Mich is oach biejgeblieeve et poppetheater oet...... ja, woe koom et vandan.
In ieeder geval oet et Pruusses Augsburg? Altied sjtampevol.
 |
| 1936 Kaesjoratorium |
Mit Kaesjmes woert in diej joare e Kaesjoratorium opgeveurd doer de harmenie en de zangk saame. Zef Orbons haw un prachtege tenorsjtum, meh op de rippetiesjes blieek datter dèk drnaeve zoot: wenter moos inzette zatter óf enne toeen te hoeeg of te lieeg in. 0bbenuujts, obbenuujts, hoosj et dan. Et zjweit brook dèk oet.
Mit sjrik zoog me de oetveuring aankomme. Loat et oach nog good goan.
Wat blieve millediee en wuurd van vreuger toch lang hange:
Gegrüsset seist Du, Himmelskind, gegrüsset seist Du mir
Die Englein Deine Boten sind, gegrüsset seist Du mir
Und kommen wir froh zu Dir (2x)
Und preisen Dich und danken Dir (2x)
 |
| Da glunderde pesjtoer Ritze |
Uuvervol woar de zaal en de Kaesjsjtumming woar gegarandeerd. Da glunderde et bol rond gezich va pesjtoer Ritze, zoee es et oach glunderde went de jonges- en maedjessjoeele ziene verjoardaag vierde mit zangk en vuurdrach.
 |
| Merieke Roye en Mien Deedere |
Ieeder joar obbenuujts enne wedstrijd èn vuur de maedjessjoeel èn enne wedstrijd tössje Mien Deedere en Merieke Roye -twiee ongerwiezeresse-, diej allebei get devan kòste.
Wiej ich al zag, woar tenieel op de dörpe 'in'. Bow uuveral vongste tenieelclubkes.
Et ieesjte tenieel zoog ich biej Dreesse op et boavezaelke mit et tenieel en de coeliesse, de zitplaatse en dan mit enne trap omhoeeg de plaatse op et belkon. Et sjtök hoosj 'Hooger op'. Dat mot om en om viefentwinteg zin gewae. Tis mich neet biejgeblieeve, et haw get mit et inhoale van et koare te maake, geluif ich.
 |
| Heinz Rühmann sjpieelt Vogt op TV |
Zoee es al gezag woert Nuth getracteerd op de Köpenick. Van tied tot tied is et sjtök noe nog te zieen op de TV. Heinz Rühmann sjpieelt doa in Kapetein Vogt.
Ich vermoed dat Frans 0lterdisse et uuvergenommen haw van zoeen sjtök oet et Pruusses en diej van Nuth hawwen et weer van meister 0lterdisse.
Ich vermoed dat Frans 0lterdisse et uuvergenommen haw van zoeen sjtök oet et Pruusses en diej van Nuth hawwen et weer van meister 0lterdisse.
Et patrenaat sjtong nog neet, want geoefend en oetgeveurd woert et biej den Haasj.
Xavee Heynen sjpieelde vuur Vogt, kwaffeur Zjèean Mieesse es burgemeister.
 |
| Xavee Heynen sjpieelt Vogt in Nuth |
Brummans woar marketenster (modès verkleid es vrow, natuurlek midde formedabel vuurfront), Harie Criens woar rechter. Ich kin ze natuurlek neet allemoal miee, meh de meiste millediee en scènes sjpieele noe nog doer miene kop.
Et woar enne sjpot op et 'idioote op de kneije ligke vuur al wat milletair woar in Pruusses: enne owwe boef, noa joare oet de petoet, kriet gein werk, oach genne pas om noa un anger land te goan, köp zich in de lommerd e driedehands kapteinsuniform, hilt op sjtroat enne luutenant mit e pilleton soldoate aan, diej heum volge, zonger get te vroage. Et twjeede bedrief sjpieelt zich dan aaf op et gemeintehoes, woe de burgemeister de kas en de sjluuetel mot
uuvergaeve. Et driejde bedrief: de zaak kump vuur de rechter. Geweun kòstelek.
Ich huur nonk Harie nog zinge:
Noe zulle vieer ins goan begìnne
Goojen daag, Hieer 0ffeseer
Daag advocaate, komp mèr binne
De boa van et gerech, wies ze allemoal hun plaats aan.
Zet uch gerös op eur Belsj knepke
(e muntsjtök mit e loak in et midde)
want doa 's e zaekske aan de hand
Vier kriege et Köpenicker grèpke
woe ze van sjpraeke doer hieel et land.
Dat wuurt ongersjtraept doer de Offeseer:
Hiere, ich gaef uch mie woerd doa op
Dae sjoester dat 'is enne knappe kop
Hae goof òs 'n bliksemse aardege mop
Meh, de verdeideger sjuut oet ziene sjloef:
Meh, miensj doe verluus dìene kop
Ich ben doa uuver gaar neet zoee opgetoage
want hae haet un akte van onvermoage
haw hae un miljoeen, dat woar mich zoee leef
omdat aan dae sjtrieksjtek get bleef
En de verdeideging van Vogt zelf:
Joa, gier moost et mèr ins veule
went uch de derm doedel-doedelzak goan sjpieele
joa, dan sjtoel t gier oach, menierke leef
sjuus wiej dr groeetste deef
En diej van de plichtverdeideger:
Meh, huurt ins hjeere rechtesj
doa is veul sjlechtesj
es wat hae haet misdrieeve
aanhuurt mich aeve:
et geld wat hae koom hoale
is neet gesjtoale
et woert heum joa gegaeve
de man moos laeve
en et is joa in de waereld genog bekind
dat iederei sjnabt en griept wat hae pakke kint.
Omdat Sjeng Criens dirrekteur van et Rumpes kirkkoer woar, woert et oach in Bronssem opgeveurd, vuur òs kinger get geweldigs!
Diej operette heije zonger 't orkeske van Lewie Criens neet meugelek gewaee.
In dizzen Tied zowwe de gezette druuver gesjrieeve höbbe, zow de riggenaale zuid doa zin gewaes, want et woar toch get bezongesj dat i zoeen dörpke zoeeveul luuj wiste werm te loape, geweun vuur et plezeer: geld sjpieelde doew gein rol, in vergelieking mit noe.
.
E paar joar laater woar et weer troef: Harie Criens en Sjeng Dreesse hawwe un nuuj operet vaerdeg: De Sint Donatuskirmesoperet. En weer sjtonge bow honderd jonge en maedjes vaerdeg. Nuth begòs weer!
Weer woert enne ganse wintjer geoefend, noe biej Dreesse. Harie vaegde heen en weer tössje Haelder en Nuth: hae riggeseerde en wae kòs dat baeter dan de miensj dae et allemoal haw oetgedach en gesjrieeve?
Ich zag al dat Sjengske Dreesse de operet getoeenzet haw. Sjeng haw et konservatorium i Mestreech aaf.
Henri Hermans (oach oet Nuth), dirrekteur van et konservatorium èn dirregent van et Mestreechter 0rkès, haw et op Sjengske sjtoan, omdat hae veul van 'm verwachde. Sjengske haw et groeet diploma orgel irges in Holland gehoald. Un prestatie zagte luuj diej versjtand devan hawwe.
Sjengske Dreesse, virtuoos op d'n urgel
 |
| Henri Hermans |
En doew de opveuring. Biej Dreesse ging neet, veuls te klein. Et patrenaat?
Kreege ze neet! Wat woar loos? Gein noeed, da gont vr noa de zaal van Juuep Marell, woert besjloate. Dae woar waal neet ideaal, meh, wat wolle ze? Un kat in noeed …..
Wat es raea woert gegaeve, weid ich neet. Gezag woert ongerei, dat et woar omdat gemengd gesjpieeld woert: de luuj iin de kirk zoote toch oach gesjeije, lingks de vrowluuj, rechs de mansluuj.... En et behowt van de 'goede zeden' sjtong doew sjuus hieel erg hoeeg op et program van de geistelekheid en hun helpesj.
0f et nog neet genog woar, op dn daag van de oetveuring, sondes sjmörges noa de hoeemes, kreege ze obins te huuere dat de zaal van Juuep neet gebroek moch waere. Dr woare gein noeedoetgeng. Eine mooster op ziej mins zin. Woerom dat pas dae daag en neet ieeder bekind woar?
De sjmieerlep, woert gedach en oach hèl op gezag…..
Allewies Giesbers van de Eendracht zag: 'Kein noeed, sjtraks sjteit ze drin'.
Biej Gieraeds woert un duur vaerdeg gemak. Allewies zörgde vuur e flink loak in de ziejmoer, vuur de mortel , en binne ingkele oere, sjoeen op tied woar woar dr de noeedoetgangk.
 |
| et ganse gezelsjap op de trappe van de kirk |
Nommer 19 van et fotobeukske lieet et ganse gezelsjap, dat daen aovend dn owwen tied van Nuth en omsjtrieeke haw doen herlaeve, zieen, op de trappe van de kirk, taengenuuver kaffee Den Haasj.
1936 wat vluug dn tied. Al miee es un hoaf ieuw. Vr gont noa twieedoezend. Et zint mèr twinteg ieeuwe. Eigelek good te uuverziee, dingk ich dèkker, went ich dees foto bekiek en dingk aan miene trowingk van Opa Criens en zien verhoale oet de vurge ieuw.
Ich haw et hiejbiej wille laote. Meh, sommege millediee van diej operet van Harie en Sjeng, sjpoeeke nog in miene kop. Wiej 't s¡poeekde op Ternietese, dn hoaf woe Harie ein van de aktes leet sjpieele in 1907, op Sint Donatusdaag, 7 augustus. Drom plek ich nog get dra oet hun operet.
Et thema: twiee hoafesje diej zich neet zieen of luchte kòste. Woeuuver de grèl gong, wiste ziej hieel genow meh hun kinger zooge et al neet miee zoee erg.
Ze labde dae onzjn waal neet gans aan hun laars, vonge de zaak toch erg opgebloaze. Et moos mèr ins oet zin, dat gedoons uuver e paar voare grond i geveld.
Harie haw de naame good gekoaze: Daeldesj en Boarmans. Dn ieesjte zoot op de geldbuul, wiei enne bok op de haaverkis, dn angere bleef zaevere boare tot 'r eindelek geliek kreeg.
0m et thema rond te maake: Martha van dn eine en de zoeen van dn angere hawwe un uigske obein, meh doa woar neet aan te dingke. Twiee naeve trokke zich de zaak aan en promp sjpoeekde et sjnachts op Ternietese. Et viee vroot neet miee, de kragke woare allemoal krangk. Nog miee gekke dinger dooge zich vuur en wae redde de sittewaasje? Netuurlek de leefste van Martha. En de broelef kòs doergoan.
 |
| Netje va Gieraeds in de kleijaasj va 1900 vuur de St. Donatus Kirmesoperet |
Harie haw allerlei folkloristesje dinger drin verwirk, dingkelek herinneringe oet zien eige jong joare: de Sint Donatuskirmes, et boerelaeve i Genhèl, de verhoale uuver vetes om unne mieeter grond.
De kleijaasj van 1900,de kuueke mit panne en pötjes boave de kachel et sjpinnewiel, et woar dr allemoal, doer wae mietsjpieelde biej femiele gezuuemerd. Et woar wirkelek perfek.
De scène woe in de twiee naeve (Harie en Sjeng Criens) e duet zonge is mich nog biegeblieeve:
- Vuur daag en dauw, zint man en vrow Koeer: Al op (3x)
- ze voore et viee en gaeve et kliee ,, Vol op (3x)
- ze zint dan zoeewiet en noe is et hoeeg tied ,, Et loewt (3x)
- noe neet miee gekletsj en koffie gelepsj ,, Vuur oet (3x)
- hae sjtriek doer et hoar en hae is noe al kloar ,, Prezent (3x)
- hae löp en flaneert en filosofeert ,, Kontent (3x)
- zien vieftig perzent zich noe sjpowt en rent ,, i Zjweit (3x)
- haet mit de kontrol van sjtrikskes en krol ,, Veul Leid (3x)
en et duo geit wieer:
En of gier pretendeert en doabiej riddeneert,
dat vrowwelek kleijaasje, behèj is, allegaasje
en zieer veul tied besjleit
gein vrow diej dat versjteit'
en et koeer ongersjtraept:
' - gein vrow diej dat versjteit.
Me kòs un sjpang huuere valle biej de sjpoeekscène:
- es et nach is, middernach is en de klok diei sjleit dan twèlf
- es et sjtil is, muuskessjtil is, is't tied vuur sjpoeek en èlf
- tral-la-la-la-wiet (2x), zoee geit et dan om twellef oer (2x)
de hèlsje geis lik op de loer.
Meh, genog uuver meziek en tenieel in Nuth. Wiejer…….
Geen opmerkingen:
Een reactie posten